Özellikle yapılmakta olan yatırımlar kaynaklı enflasyon düzeltmesi farklarının haksız vergilemeye yol açtığına ilişkin görüş ve değerlendirmelerin yoğunlaşması nedeniyle bir süredir bu konuda bir düzenleme yapılması beklenmekteydi. Beklenen düzenleme 30 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7529 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılmıştır.
Bu Kanun ile yapılan düzenlemeler aşağıdaki gibidir.
1) Yapılmakta Olan Yatırımlar Kaynaklı Enflasyon Düzeltmesi Farklarına İlişkin Vergilemenin Ertelenmesi
Enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin yer aldığı VUK’un mükerrer 298’inci maddesinin (A) fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.
“10. Bu Kanun kapsamındaki muhasebe standartları uyarınca yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilen tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucunda oluşan ve bu hesabın alt hesabında izlenen düzeltme farkları, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmaz.
Özel fon hesabında bulunan bu tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde dikkate alınır.
Bu bent uyarınca özel fon hesabında izlenen ve dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayan tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak bu Kanun uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. Bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrıca enflasyon düzeltmesi uygulanmaz.
Yatırım döneminde veya iktisadi kıymetin aktifleştirilmesinden sonra işin bırakılması veya özel fon hesabında izlenen söz konusu tutarların bir kısmının veya tamamının başka bir hesaba nakledilmesi ya da işletmeden çekilmesi hallerinde, bu bent uyarınca dönem kazancında dikkate alınmayan tutarlar; işin bırakıldığı veya özel fon hesabının kısmen veya tamamen bu bent hükümlerine aykırı şekilde kullanıldığı dönemin kurum kazancının tespitinde dikkate alınır.”
Bu düzenlemeyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulan 258 kodlu “Yapılmakta olan yatırımlar” (YOY) hesabına ilişkin düzeltme farklarının, yatırımın tamamlandığı döneme kadar kurum kazancıyla ilişkilendirilmemesi sağlanmaktadır.
Bu hesaplarda izlenen tutarlar ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacaktır. Bu farklar her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır.
Bu düzenlemeler, 1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olmak üzere 30 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Özel hesap dönemine tabi mükellefler için 2024 yılında başlayan hesap döneminden itibaren geçerli olacaktır. Görüşümüze göre; 30.06.2024 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesinde oluşan yapılmakta olan yatırımlar düzeltme farklarının duruma göre 648/658 Enflasyon Düzeltmesi Karları/Zararları hesaplarından 549 kodlu Özel Fonlar hesabının altında açılacak bir hesaba aktarılması ve 30.09.2024 tarihli ve takip eden bilançoların enflasyon düzeltmesinde oluşan yapılmakta olan yatırımlar düzeltme farklarının 698 kodlu Enflasyon Düzeltme Hesabı yerine 549 hesapta muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
549 kodlu Özel Fonlar hesabındaki bu tutarlar, yatırımın tamamlanarak ilgili iktisadi kıymetin aktifleştirilmesi gereken dönem ile bu dönemi takip eden dört hesap dönemi içerisinde eşit taksitler halinde 549 hesaptan duruma göre 648/658 hesaplara aktarılmak suretiyle dönem kazancının tespitinde dikkate alınacaklardır.
Öte yandan “muhasebe standartları uyarınca yapılmakta olan yatırımlar hesabında takip edilen tutarların” ibaresinin devam eden ve henüz amortismana tabi tutulmayan araştırma-geliştirme (“Ar-Ge”) projeleri için yapılan (263 kodlu Ar-Ge Giderleri hesabında muhasebeleştirilmiş olan) harcamaları da kapsadığını düşünmekle birlikte, bu konuda Bakanlık tarafından yapılacak açıklamalar takip edilmelidir.
2) Tasfiye ve İflas Hallerindeki Şirketler İle İktisadi Devlet Teşekkülleri İle Kamu İktisadi Kuruluşlarının Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Farkların Kazancın Tespitinde Dikkate Alınamaması
Vergi Usul Kanunu’nun geçici 33’ncü maddesinde “Bankalar, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamındaki şirketler, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri tarafından geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı kazancın tespitinde dikkate alınmaz.” hükmü yer almaktadır.
Bu Kanunun 12’nci maddesiyle bu hükme, tasfiye ve iflas hallerindeki şirketler ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları dahil edilmiştir.
Bu düzenleme; tasfiye halindeki şirketler açısından kurumların tasfiyeye girmesine ilişkin genel kurul kararının tescil edildiği, iflas halindeki şirketler açısından ise iflasın açıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminden itibaren uygulanacaktır.
Bu tarihten önce geçici vergi dönemlerine ilişkin yapılmış olan enflasyon düzeltmesine yönelik geriye dönük herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır.
Tasfiyeden vazgeçilmesi ya da iflasın kaldırılması durumunda, tasfiyeden vazgeçilen tarihin veya iflasın kaldırılmasına ilişkin mahkeme karar tarihinin içinde bulunduğu geçici vergi döneminden itibaren enflasyon düzeltmesi uygulanacaktır. Tasfiyeden vazgeçilmesi veya iflasın kaldırılması hallerinde, bu düzenleme kapsamında dönem kazancında dikkate alınmayan tutarlar tasfiyeden vazgeçildiği veya iflasın kaldırıldığı dönem kazancının tespitinde dikkate alınacaktır.
Bu hükümler de 1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olmak üzere 30 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Özel hesap dönemine tabi mükellefler için 2024 yılında başlayan hesap döneminden itibaren geçerli olacaktır.
Bu Sirkülerimize ilişkin görüş, öneri ve sorularınızı info@narcon.com.tr‘ye iletebilirsiniz.
Saygılarımızla.
NARCON YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.
30.10.2024